Etnolog Saša Srećković otkrio nam je manje poznate običaje za Uskrs u Srbiji i na Kosovu i Metohiji.
Bliži nam se najradosniji hrišćanski praznik - Uskrs, za koji se vezuju brojne tradicije i običaji, a ono što je specifično, od kraja do kraja postoje mnoge razlike.
U razgovoru sa etnologom Sašom Srećkovićem, muzejskim savetnikom iz Etnografskog muzeja, prisetili smo se onih manje poznatih običaja u različitim delovima Srbije.
"Postojao je u Istočnoj Srbiji običaj da se vrši pričest kuvanom koprivom ispod neke mlade voćke (jer je odredjeno drvo simbolizovalo hram, tj. crkvu). U Sremu je do danas poznat običaj da pred Jutrenje narod zajedno sa sveštenikom nosi krst oko sela", otkrio nam je Saša, a onda se dotakao i jednog zanimljivog običaja sa Kosova i Metohije:
"U Sredačkoj župi (Prizren, Metohija) je tokom popodnevnog vaskršnjeg okupljanja narod pevao:
"Dolete čelka (pčela) od Boga,
Kazuje leto bogato,
Velikden (tj. Uskrs) šaren, prešaren,
Đurđevdan travkom I šumom,
Petrovdan belim ječmenom…"
Postoje i običaji koji se danas nigde ne praktikuju a zabeleženi su u registru nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije, a Saša nam je otkrio neke od njih:
"Običaj izlivanja i paljenja ratarskih sveća u Jadru nije šire poznat, ali je zabeležen u registru nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije. Velike sveće se izrađuju od čistog voska i prinose se manastiru Tronoša tokom poslednje nedelje uskršnjeg posta. U starini su bile recimo poznate i pojedine igre s uskršnjim jajima (poput valjanja jaja niz struku u Srbiji, ili igre vitaj u Crnoj Gori)."
Običaji u urbanim i ruralnim sredinama
U urbanim i ruralnim sredinama postoje razlike kada su običaji u pitanju. Narod u selima ipak više detalja prenosi 'sa kolena na koleno' i u njihovim kućama se poštuje veći broj običaja, dok je u gradovima to malo drugačije.
"U urbanim sredinama obeležavanje običaja je svedenije i jednostavnije, ali su ostali prisutni osnovni simboli u vidu radnji sa uskršnjim jajima, odlazak u crkvu i bogat uskršnji ručak. U selima su ta obeležavanja bogatija u detaljima u vezi sa simboličnim radnjama oko običajne prakse i u brojnijim okupljanjima unutar zajednice povodom velikih hrišćanskih praznika", otkrio nam je etnolog Saša Srećković.
Autor: D.B.
